Schaken op drie borden tegelijk
Hoewel de verschillen in volwassenheid groot zijn, kan in het algemeen worden vastgesteld dat risicomanagement bij pensioenfondsen in de loop der jaren steeds professioneler is geworden. In de komende jaren zal die ontwikkeling zich, als het gaat om regulier risicomanagement, voortzetten tot het gewenste niveau. Daarnaast zal het risicomanagement zich echter moeten gaan ontplooien op twee nieuwe fronten: al (vrijwel) direct op het transitieproject dat uiteindelijk moet leiden tot de overgang naar het nieuwe stelsel, en op enige termijn ook in de nieuwe contractsvorm van keuze.
Het allesomvattende karakter van risicomanagement brengt het gevaar met zich mee dat de invulling ervan op fondsniveau blijft hangen op een veel te hoog abstractieniveau. De verleiding kan bestaan dat men zich verschuilt achter dure maar holle terminologie, die verhult dat het echte overzicht en de echte beheersing juist ontbreken. Willis Towers Watson streeft ernaar risicomanagement op een niveau te brengen waar het fondsen in staat stelt daadwerkelijk te sturen en bij te sturen. Zonder inherente complexiteiten te negeren of te bagatelliseren is ons streven informatie zodanig te structureren en te presenteren dat besturen in de gelegenheid worden gesteld steeds kort op de bal te zitten. Eigen prioriteiten, eigen doelstellingen en eigen risicotoleranties van het fonds zijn bepalend in die structuur en presentatie. De uitdaging is om het ingewikkelde eenvoudig te maken, waar onze indruk is dat in de praktijk soms het omgekeerde gebeurt.
Het is zaak om bij fondsen waar risicomanagement nog niet op het gewenste of benodigde peil is beland, voort te maken met de benodigde aanpassingen.
Dat aandacht van risicomanagement uit zal moeten gaan naar het transitieproces, zoals het hele apparaat in toenemende mate de capaciteit daarop zal (moeten) gaan richten, is op zich ook een risico en wel voor de reguliere bedrijfsvoering, inclusief het risicomanagement dat daarbij hoort. Het is daarom zaak om bij die fondsen waar risicomanagement nog niet op het gewenste of benodigde peil is beland, voort te maken met de daartoe benodigde aanpassingen. Dat om ervoor te zorgen dat het reguliere proces op het moment dat de transitie naar het nieuwe stelsel maximale aandacht gaat vragen zo efficiënt mogelijk kan verlopen.
Een vast onderdeel van projectbeheersing is het inschatten van projectrisico’s en deze in de context te plaatsen van de reguliere risicobeheersing. Kunnen ze worden ondervangen door de bestaande beheersing of zijn het aanvullende risico’s die vragen om aanvullende maatregelen? De komende jaren is de overgang naar het nieuwe stelsel een van de omvangrijkste pensioenprojecten voor alle stakeholders. Het behoeft geen enkel betoog dat dit ingrijpende project met veel risico’s gepaard gaat. In de uitvraag over de regievoering benoemde DNB er recent enkele, waaronder de afhankelijkheden van sociale partners, fondsorganen en de uitvoeringsinstantie, de communicatie, en de capaciteit bij betrokkenen. In de praktijk zien we dat het feit dat er nog veel schuivende panelen zijn gevolgen heeft voor de projectbeheersing op de diverse vlakken. Geïdentificeerde projectrisico’s, beheersmaatregelen en het kritieke tijdpad zijn dynamisch en onderhevig aan ontwikkelingen in wet- en regelgeving. Het is belangrijk om naast het identificeren en beheersen van projectrisico’s ook de relatie met de going concern beheersing te bewaken. Zo blijft ook de relatie tussen reguliere beleidsbesluiten en toekomstige besluiten die in het pensioenakkoord nog genomen moeten worden in beeld. Met andere woorden: regeer vooruit, ook op gebied van risicobeheersing.
Een rode draad, vanuit going concern, gedurende de change naar uiteindelijk de nieuwe contractsvorm, is de kwaliteit van de data.
Een rode draad, vanuit going concern, gedurende de change naar uiteindelijk de nieuwe contractsvorm, is de kwaliteit van de data. Zijn de risico’s in de huidige situatie inzichtelijk en op welke wijze worden deze gemitigeerd vóórdat de nieuwe contractsvorm van toepassing is?
Onderdeel van de change is het herzien of het opnieuw bepalen van nagenoeg alle onderdelen van het fondsbeleid. Het fonds zal in de voorbereidingen van de transitie naar het nieuwe stelsel moeten nadenken over de (her)inrichting van de gehele beheersorganisatie, waaronder dus ook het risicomanagement. Zeker waar het gaat om financiële risico’s is onze verwachting dat risicomanagement zeer aanzienlijk zal veranderen. Maatstaven die nu een bepalende rol spelen zullen dat veel minder of helemaal niet meer doen in de nieuwe contractsvormen. Daar komt bij dat risicomanagement niet meer, of zeker niet alleen meer, op collectief niveau maar ook op cohortniveau zal moeten gaan plaatsvinden.
Op deze drie borden tegelijkertijd zal het risicomanagement bij pensioenfondsen zich in de komende jaren doorontwikkelen. Elk ervan vraagt uw aandacht, maar samen vragen ze ook om onderlinge coördinatie. De juiste zetten in het risicomanagement moeten bijdragen aan het uiteindelijke doel: een beheerste transitie naar het nieuwe stelsel.
Voor meer informatie kunt u uiteraard contact met ons opnemen.
