Evaluatie Wet APF door WTW

Op 20 juni 2022 heeft het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de evaluatie van de APF-wetgeving aan de Tweede Kamer gezonden. Die evaluatie is eerder dit jaar door WTW uitgevoerd, grotendeels op basis van interviews. Een overzicht van alle gesprekspartners vindt u in bijlage A van het rapport. Waar ten tijde van de wetgeving werd uitgegaan van ongeveer tien APF’en met elk ongeveer tien kringen, is de huidige realiteit dat er vijf APF’en bestaan met (per einde 2020) in totaal 32 kringen. In de periode tot oktober 2021 hadden APF’en een aanzienlijk aandeel in de consolidatie, min of meer hetgeen waarvoor ze in het leven zijn geroepen. In de laatste drie jaren liquideerden gemiddeld ongeveer 15 fondsen per jaar, zo blijkt uit cijfers van DNB. Ongeveer de helft daarvan droeg de verplichtingen over aan een APF. Logischerwijs steeg de gemiddelde omvang van de liquiderende fondsen in die periode van drie jaar, en te voorzien is dat die trend zich zal voortzetten.

Hoewel het aandeel van APF’en in de consolidatie aanzienlijk is geweest, blijft de omvang van APF’en (per einde 2020 een totaal belegd vermogen van circa 26 miljard euro) achter bij de projecties. Mede daardoor hebben de APF’en die zijn opgericht door marktpartijen nog altijd te maken met exploitatietekorten, die overigens mede zijn toe te schrijven aan acquisitiekosten. Een ander opvallend aspect in de ontwikkeling van APF’en is het grote aantal single client kringen. Fondsen geven vaak vooral vanwege behoud van eigenheid de voorkeur aan een APF, en dat behoud van eigenheid kan met name gerealiseerd worden in een eigen kring. Na verloop van tijd kan over en weer de wens ontstaan om alsnog op te gaan in een groter geheel door middel van consolidatie binnen het APF. Alleen al vanwege de toezichtsvereisten aan collectieve waardeoverdrachten is het samen laten gaan van meerdere kringen binnen het huidige stelsel geen sinecure. De verwachting is dat dat binnen het nieuwe stelsel eenvoudiger zal worden.

De verwachtingen over de rol die APF’en in het nieuwe stelsel zullen gaan vervullen lopen sterk uiteen. Zullen zij zich met name richten op verplichtingen die niet worden ingevaren en achterblijven in het FTK, of juist op de nieuwe contractsvormen, of wellicht op beide? En waarin zullen APF’en zich kunnen onderscheiden van andere pensioenuitvoerders, zoals PPI’s en bedrijfstakpensioenfondsen? Bestaande en eventuele nieuwe oneffenheden in het speelveld kunnen daarin een belangrijke rol spelen. Denk daarbij aan ringfencing, verplicht voor APF’en en juist niet toegestaan bij bedrijfstakpensioenfondsen, of aan minimaal vereist eigen vermogen, wel voorgeschreven voor APF’en maar niet voor PPI’s.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Anouk Veenema, Mike Veerman of Wichert Hoekert.